లినక్స్ కమాండ్లతో నావిగేషన్‌

ఈ టపా లో కొన్ని లినక్సు కమాండ్లను వాడటం ఎలానో నేర్చుకుందాం. ఈ కమాండ్లు  బేసిక్ అని చెప్పొచ్చు. అంటే మనం ఫైల్ సిస్టం లో ఎక్కడ (ఏ ఫోల్డర్ లో) ఉన్నాం. ఇంకో చోటికి వెళ్ళాలంటే ఎలా? ఉన్న ఫోల్డర్ లో ఫైల్స్ చూడాలంటే ఎలా? ఈ విషయాలు చుద్దాం.

దీనికి ముందు లినక్స్ లో ఫైల్స్ ఎలా అమర్చబడతాయో తెలుసుకోవాలి..లినక్స్ లో ఫైల్స్ హైరార్కికల్ గా ( అంటే తిరగేసిన చెట్టు - మొదలు పైకి కొమ్మలు కిందకి  ) అమర్చబడతాయి. దీనినే డైరెక్టరీ స్ట్రక్చర్ అని అంటారు(లినక్స్ లో ఫోల్డర్లను డైరెక్టరీ అని అంటారు). అంటే ఈ డైరెక్టరీలను (తిరగేసిన) చెట్టు లాగ అమర్చుతారన్నమాట. ఈ విధంగానే ఉన్న అన్ని ఫైల్స్, డైరెక్టరీలు అమర్చబడి ఉంటాయి. ఇందులోని మొట్ట మొదటి డైరెక్టరీ ని root అంటారు. దీనిని "/" గుర్తు తో చూపుతారు.ఇక్కడి నుండి అమరిక మొదలై కిందకి చెట్టు లాగ ఫైల్స్ మరియు డైరెక్టరీలు అమర్చబడి ఉంటాయి. ఈ రోజున చాల గ్రాఫికల్ ఎన్విరాన్మెంట్లు(GUI లు) ఫైల్ మేనేజర్ అనే ఒక ప్రోగ్రాంను అందిస్తున్నాయి. ఉదాహరణకి గ్నోం(Gnome) డెస్క్టాపులో నాటిలస్(nautilus) అనేది ఫైల్ మేనేజర్, కే.డి.ఇ లో కాంకరర్(konqueror) ఉంటుంది.  ఈ ప్రోగ్రాం ద్వార మనం మన ఫైల్ సిస్టం స్ట్రక్చర్ ని చూడొచ్చు. కావాలనుకున్నప్పుడు దానికి అవసరమైన మార్పులు చేయవచ్చు - ఒక ఫోల్డర్/ఫైల్ ని సృష్టించడం, తీసి వెయ్యడం, అమరిక మార్చడం లాంటివి. ఈ క్రింది బొమ్మను చుడగలరు.
మిగిలిన OS లకు లినక్స్ / యూనిక్స్ లకు తేడ ఏంటంటే ఇక్కడ డ్రైవ్లను drive letters (C,D,E లాంటివి) తో సూచించరు. అలా చేయడం వల్ల ఒక్క డ్రైవ్ ను ఒక్కో ట్రీ గా చూపించాల్సి వస్తుంది, అదే లినక్స్ లో ఒక ట్రీ స్ట్రక్చర్ మాత్రమే ఉంటుంది. ఎన్ని డ్రైవ్ లు ఉన్నా అవి ఇందులోనే అమరిపోతాయి. అందువల్ల ఒక డైరెక్టరీ నుండి ఇంకొక డైరెక్టరీ కి వెళ్ళడం చాలా సులువవుతుంది.

• ఇప్పుడు మనం ఉన్న డైరెక్టరీ ఏదో తెలుసుకోవాలంటే కమాండ్ చుద్దాం. మనం ఇప్పుడు ఉన్న డైరెక్టరీని working directory అంటాం.
  

కమాండ్: pwd ( present working directory )
ఈ కమాండ్ వల్ల మనం ప్రస్తుతం పని చేస్తున్న డైరెక్టరీ ఏదో తెలుసుకోవచ్చు. ఈ క్రింది బొమ్మను చూడగలరు.

[me@linuxbox me]$ pwd
/home/me

• ఇప్పుడు ఉన్న డైరెక్టరీలో ఫైల్స్ చూడాలంటే కమాండ్ చుద్దాం.

కమాండ్: ls
ఈ కమాండ్ ద్వారా మన డైరెక్టరీలో ఉన్న ఫైల్స్ అన్ని చూడొచ్చు. ఈ కమాండ్ కి చాలా ఆప్షన్స్ కూడా ఉన్నాయ్. ఒక కమాండ్ పేరు తెలిస్తే దాని ఆప్షన్స్, దాని గురించి మిగతా సమాచారం ఎలా తెలుసుకోవాలో చివరిలో చూద్దాం.

[me@linuxbox me]$ ls

 Desktop     Xrootenv.0    linuxcmd
 GNUstep     bin           nedit.rpm
 GUILG00.GZ  hitni123.jpg  nsmail

• ఇంకో డైరెక్టరీకి వెళ్ళాలంటే కమాండ్ ఏదో చుద్దాం.
  

కమాండ్: cd ( change directory )
ఈ కమాండ్ మనం ప్రస్తుతం ఉన్న డైరెక్టరీ నుండి ఇంకొక డైరెక్టరీ కి వెళ్ళాలంటే ఉపయోగపడుతుంది. ఈ క్రింది బొమ్మను గమనించండి.( ఇక్కడే cd తో పటు pwd, ls లను కూడా చుడవచ్చు. )

[me@linuxbox me]$ cd /usr/X11R6/bin
[me@linuxbox bin]$ pwd
/usr/X11R6/bin
[me@linuxbox bin]$ ls

 Animate               import                xfwp
 AnotherLevel          lbxproxy              xg3
 Audio                 listres               xgal
 Auto                  lndir                 xgammon

and many more...

అంటే మనం ఏ డైరెక్టరీకి వెళ్ళాలి అనుకుంటున్నామో దాని దారి (path) cd పక్కన ఇస్తే సరిపోతుంది. ఇలా ఇచ్చే వాటిని ఆర్గ్యుమెంట్ అంటారు.
ఇక్కడ దార్లను (path names) రెండు రకాలుగా  విభజించారు.

• మొదటిది absolute path name. ఇక్కడ path root directory ( అంటే "/" ) నుండి మొదలవుతుంది.
•  రెండవది relative path name. ఇక్కడ path working directory ( అంటే  "." ) నుండి మొదలవుతుంది. 

ఇక్కడ మనకు ఒక కొత్త గుర్తు కనిపించింది. " . " దీనినే dot operator అంటారు. dot ను ఉపయోగించటం :

• dot ను ఒకసారి వాడితే అది pwd ని సూచిస్తుంది.( అంటే " . " అని. దీనిని వాడక పోయిన పర్లేదు. మనం నేరుగా దారి ఇచేయోచ్చు )

• అదే రెండు సార్లు వాడితే అది పేరెంట్ డైరెక్టరీని సూచిస్తుంది. ( అంటే " .. ". దీనిని cd పక్కన ఆర్గ్యుమెంట్ గా చేరిస్తే పేరెంట్ డైరెక్టరీకి తీసుకెళ్తుంది.

ఒకసారి ఉదాహరణ ఒకటి చూద్దాం. క్రింది బొమ్మలను గమనించగలరు. మన ప్రస్తుత డైరెక్టరీని /usr/X11R6/bin కి మార్చుకుని, అక్కడనుండి మొదలెడదాం.

[me@linuxbox me]$ cd /usr/X11R6/bin
[me@linuxbox bin]$ pwd
/usr/X11R6/bin

ఇప్పుడు మన ప్రస్తుత డైరెక్టరీ ని /usr/X11R6/ కి మార్చాలి అనుకుందాం. మనకు రెండూ మార్గాలున్నాయి. ఒకటి absolute path name ఉపయోగించడం. ఇంకోటి relative path name తో చేయడం. రెండూ చూద్దాం. మొదట absolute path name తో, అంటే root నుంచి మన దారి (path) ఏంటో చెప్తూ ఇచ్చే ఆర్గ్యుమెంట్.

[me@linuxbox bin]$ cd /usr/X11R6
[me@linuxbox X11R6]$ pwd
/usr/X11R6

రెండో మార్గమైన relative path name తో చూద్దాం, అంటే మన ప్రస్తుత డైరెక్టరీ("." తో సూచించబడుతుంది) నుండి మనకు కావాల్సిన దారిని సూచిస్తూ ఇచ్చే ఆర్గ్యుమెంట్. మనం ప్రస్తుతానికి /usr/X11R6/bin లో ఉన్నాం.

[me@linuxbox bin]$ cd ..
[me@linuxbox X11R6]$ pwd
/usr/X11R6

అలాగే మనం ఇప్పుడు /usr/X11R6/ నుండి /usr/X11R6/bin కి వెళ్ళాలంటే రెండు మార్గాల్లో వెళ్ళొచ్చు.
absolute path name తో..

[me@linuxbox X11R6]$ cd /usr/X11R6/bin
[me@linuxbox bin]$ pwd
/usr/X11R6/bin

relative path name తో..

[me@linuxbox X11R6]$ cd ./bin
[me@linuxbox bin]$ pwd
/usr/X11R6/bin

ఇక్కడ ఒక ముఖ్యమైన విషయం తెలుసుకుందాం. పైన మనం cd ./bin ఇచ్చిన చోట cd bin అని ఇచ్చిన పని చేస్తుంది. ఎందుకంటే సిస్టం  డీఫాల్ట్ గా relative path name ఇస్తున్నట్టుగా తీస్కుంటుంది. కాబట్టి మీరు relative path name తో పని చేయదలుచుకుంటే ప్రతీసారీ "./" ఇవ్వనక్కరలేదు.

మనం ఇంకో రెండు ముఖ్య విషయాలను చుద్దాం.

• cd పక్కన ఏమి ఇవ్వక పోతే అది మీ హోం డైరెక్టరీకి చేరుస్తుంది. ( ప్రతి యూజర్ కి ఇన్స్టలేషన్ సమయంలో  ఒక హోం డైరెక్టరీ తయారు చేసి ఇవ్వబడుతుంది. అది మామూలుగా /home// అయిఉంటుంది. అంటే మీరు ఇన్స్టాల్ చేసినప్పుడు ఎంచుకున్న మీ వినియోగదారునామం.
• అదే మనం cd ~username ( ఇక్కడ user-name అంటే ఇంకొక యూసెర్ పేరు. ) అని ఇస్తే ఆ యూసెర్ యొక్క హోం డైరెక్టరీ కి మనల్ని చేరుస్తుంది. cd కి ఉత్తి ~ అని ఆర్గ్యుమెంట్ ఇస్తే (అంటే cd ~ అని ఇస్తే)మన హోం డైరెక్టరీ కి తీస్కుని వెళ్తుంది, ఏమీ ఇవ్వనట్టు.

ls యొక్క ఆప్షన్స్, ఇంకొన్ని కంమాండ్లు తర్వాతి టపాలో చుద్దాం. ఈ లోపు మీకు ఆ కంమాండ్ల గురించి తెలుసుకోవాలని ఉంటే man అనే కమాండ్ ఉపయోగపడుతుంది. ఉదాహరణకి ls గురించి మరింత తెలుసుకోవాలనుకుంటే man ls అని ఇస్తే ls గురించి ఉన్న మాన్యువల్ చూపిస్తుంది. దీని గురించి మరిన్ని విశేషాలు రానున్న పాఠ్యాంశాల్లో చూద్దాం.

Source: http://www.linuxcommand.org/lts0020.php © 2000-2009, William Shotts, Jr.